Układ nerwowy odpowiada za odbieranie bodźców z otoczenia, ich analizę oraz odpowiednią do działającego bodźca reakcję. Wynika stąd, że układ nerwowy koordynuje czynność narządów organizmu (ruchy dowolne, potrzeby fizjologiczne) oraz umożliwia dostosowanie się do panującego otoczenia. Można śmiało powiedzieć, że jest układem scalającym ze sobą komórki, tkanki, wreszcie narządy.
Podstawowym elementem układu jest komórka nerwowa, zwana neuronem. Neuron zbudowany jest z ciała komórki oraz wypustek: dendrytycznych i neurytu. Dendryty przekazują bodźce do ciała komórki, natomiast neuryt, zwany również aksonem, w kierunku odwrotnym, od ciała komórki.
Neurony wchodzą w skład dróg, którymi przekazywane są bodźce. Przykładem jest łuk odruchowy prosty lub złożony. Łuk odruchowy prosty zbudowany jest z dwóch neuronów: czuciowego, do którego impuls przekazywany jest z receptora oraz ruchowego, który przekazuje informację do efektora.
Miejsce połączenia dwóch sąsiednich komórek nerwowych nazywane jest synapsą. Synapsa zbudowana jest z błony komórkowej aksonu oraz błony komórkowej dendrytu lub komórki efektorowej np. mięśnia. Stąd podział na synapsy nerwowo-nerwowe, nerwowo-mięśniowe i nerwowo-gruczołowe. Pomiędzy obiema błonami znajduje się niewielka przestrzeń (szczelina) synaptyczna. Na tej drodze przekazywany jest impuls nerwowy za pomocą neuroprzekaźników (neurohormonów) głównie acetylocholiny, noradrenaliny i dopaminy.
W przypadku łuków odruchowych złożonych występują dodatkowe neurony, wstawkowe, pomiędzy neuronem czuciowym a ruchowym.
Układ nerwowy składa się z ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego oraz układu autonomicznego.