Płuca

Płuca (łac. pulmones) są narządem zawieszonym w klatce piersiowej tworząc jej dokładny odlew. Od ściany klatki oddziela je jednak opłucna ścienna i opłucna płucna. Płuca spoczywają u swojej podstawy na przeponie, zaś biegunem górnym przekraczają otwór górny klatki piersiowej. Płuco lewe i prawe są oddzielone od siebie obecnymi w klatce piersiowej narządami, a przestrzeń ta nazywa się śródpiersiem (łac. mediastinum).

Płuca podzielone są szczelinami międzypłatowymi na płaty. Prawe płuco posiada trzy płaty: górny, środkowy i największy dolny, a szczeliny dzielące narząd to szczelina skośna i pozioma. Płuco lewe posiada jedynie dwa płaty: górny i dolny oraz szczelinę skośną. Każdy płat podzielony jest ponadto na segmenty. Każde płuco zawiera 10 segmentów. Płuco lewe po 5 na każdy z dwóch płatów oraz płuco prawe 3 segmenty w płacie górnym, 2 w środkowym oraz 5 w dolnym. Segment tworzą oskrzele segmentowe, gałęzie tętnicy płucnej otaczające miąższ. Podobnie wygląda to w przypadku podsegmentów i zrazików. W obrębie zrazika występuje od kilkunastu do około 30 gronek. Platy i zraziki oddzielone są przegrodami łącznotkankowymi.

Każde z płuc wyglądem swym przypomina stożek w związku, z czym wyróżnić można powierzchnię boczną (żebrową), przyśrodkową (śródpiersiową) oraz szczyt i podstawę. Powierzchnia boczna jest największa, wypukła i graniczy ze ścianą klatki piersiowej. Powierzchnia przyśrodkowa jest wklęsła. Przylega do kręgosłupa i ogranicza śródpiersie. Na powierzchni przyśrodkowej znajduje się wnęka płuca, zagłębienie, w którym mieszczą się węzły chłonne oraz oskrzela, naczynia (tętnica płucna, żyła płucna górna i dolna, tętnice i żyły oskrzelowe) oraz nerwy tworzące z kolei korzeń płuca. Korzeń płuca objęty jest opłucną schodzącą ku dołowi i tworzącą krezkę płuca. Przed wnęką, w śródpiersiu, znajduje się serce otoczone osierdziem i tworzące na powierzchni przyśrodkowej płuca wycisk sercowy. Szczyt płuca wystaje nieco ponad otwór górny klatki piersiowej utworzony przez żebro pierwsze pochylone ku dołowi i w przód. Płuco otoczone jest w tym miejscu opłucną ścienną tworząc osklepek opłucnej. Podstawa płuca przylegająca do przepony jest wklęsła i również obejmuje serce.

W płucach znajduje się około 3 milionów pęcherzyków płucnych, których łączna powierzchnia porównywana jest do trzypokojowego mieszkania lub kortu tenisowego. Średnica pęcherzyka płucnego wynosi 150-200 mikrometrów. Ściana pęcherzyków zbudowana jest z naczyń włosowatych, tkanki łącznej oraz komórek płucnych tzw. penumocytów. Pneumocyty typu I są komórkami o dużej powierzchni i cienkiej cytoplazmie, biorą udział w wymianie gazowej. Pneumocyty typu II odpowiedzialne są głównie za produkcję substancji fosfolipidowej (surfaktantu), która jest związkiem powierzchniowo czynnym obniżającym napięcie powierzchniowe pęcherzyków płucnych, co chroni je przed zapadaniem się i zmniejsza opór sprężysty podczas pracy oddechowej.

Unaczynienie w przypadku płuc jest nieco bardziej skomplikowane. Dopływ krwi zapewnia pień płucny prowadzący krew z prawej komory serca. Jest to krew żylna. Pień płucny rozgałęzia się na prawą i lewą tętnicę płucną, a te na tętnice płatowe, segmentowe. Natomiast żyły płucne prowadzą krew już utlenowaną do lewego przedsionka serca, gdzie uchodzą po dwie: żyła płucna górna i dolna. Żyła płucna górna lewa odprowadza krew głównie z płata górnego, prawa z górnego i środkowego, obie żyły dolne z płatów dolnych. Rzadko niewielka ilość krwi może odpływać do żył głównych a stąd do prawego przedsionka. Innym rodzajem unaczynienia są gałęzie oskrzelowe odchodzące od aorty piersiowej oraz tętnicy piersiowej wewnętrznej doprowadzające krew tętniczą. Krew żylna natomiast odpływa poprzez żyły oskrzelowe uchodzące do żyły nieparzystej i żyły ramienno-głowowej lub uchodzi do żył płucnych, zawierających już, utlenowaną krew.

Licznie występujące w tej lokalizacji węzły chłonne zostały podzielone na kilka grup. Wzdłuż tchawicy i oskrzeli znajdują się węzły chłonne oskrzelowo-płucne (w miejscu odejścia oskrzeli płatowych), węzły chłonne płucne (miejsce dalszego podziału oskrzeli), węzły tchawiczo-oskrzelowe górne i dolne (kąty miedzy tchawicą a oskrzelem), węzły tchawicze (wzdłuż tchawicy). Naczynia chłonne tworzą sieć powierzchowną i głęboką. Sieć głęboka przebiega wraz z naczyniami płucnymi, powierzchowna zaś podopłucnowo. Chłonka odpływa głównie przez węzły tchawiczo-oskrzelowe, pnie oskrzelowo-śródpiersiowe do kąta żylnego lub żyły ramienno-głowowej prawej i przewodu piersiowego po stronie lewej. Z dolnego obszaru płuc chłonka odpływa przez węzły oskrzelowo-płucne, tchawiczo-oskrzelowo dolne, dalej węzły śródpiersiowe tylne zaotrzewnowe do przewodu piersiowego.

Za unerwienie płuc odpowiedzialny jest nerw błędny oddając gałęzie oskrzelowe przednie i tylne tworzące splot płucny, układ współczulny i nerw przeponowy. Nerw błędny wywołuje skurcz mięśniówki oskrzeli, rozkurcz naczyń, zaś układ współczulny działa do niego przeciwnie.

Dorota Kozera
  • A. Bochenek, M. Reicher: Anatomia człowieka, Tom II.
  • W. Z. Traczyk, A. Trzebski: Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej.
  • A. Szczeklik: Choroby wewnętrzne, Tom I.
Ta strona używa plików cookies. więcej informacji.    AKCEPTUJĘ