Gruczoł krokowy (łac. prostata) jest pojedynczym narządem mięśniowo-gruczołowym często porównywanym do kasztana. Wielkość gruczołu to 3-4 cm. W budowie zewnętrznej wyróżniamy wierzchołek i podstawę, powierzchnię przednią, tylną, boczną i przyśrodkową.
Gruczoł krokowy położony jest w miednicy. Wierzchołkiem skierowany jest do przodu i góry, przylega do przepony moczowo-płciowej. Podstawa skierowana do góry i tyłu przylega do dna i szyjki pęcherza moczowego. Cewka moczowa wchodzi bezpośrednio do gruczołu tworząc połączenie podstawy gruczołu z dnem za pomocą włókien mięśniowych. Powierzchnia przednia leży do tyłu od spojenia łonowego i łączy się z nim za pomocą więzadła łonowo-sterczowego. Powierzchnia tylna sąsiaduje z odbytnicą, a powierzchnie boczne z mięśniem dźwigaczem odbytu i splotem żylnym pęcherzowym.
Przechodząca przez gruczoł cewka moczowa dzieli gruczoł krokowy na część przednia i tylną. Niewielki odcinek między cewką a przewodami wytryskowymi nazywany jest płatem środkowym. Płat środkowy często ulega powiększeniu stwarzając problemy w oddawaniu moczu.
Gruczoł krokowy zbudowany jest z miąższu poprzedzielanego włóknami mięśniówki gładkiej i łącznej. W jego obrębie występują gruczoły cewkowo-pęcherzykowe. Przewodziki gruczołu uchodzą na wzgórku nasiennym lub do cewki moczowej. Wytwarzana wydzielina zawiera enzymy i lipidy nadające nasieniu odpowiedni zapach.
Unaczynienie tętnicze pochodzi z tętnic pęcherzowych dolnych, tętnicy odbytniczej dolnej, zaś żylnie towarzyszy tętnicom uchodząc do splotu sterczowego. Odpływ chłonki odbywa się do węzłów chłonnych biodrowych wewnętrznych. Za unerwienie odpowiedzialny jest splot sterczowy.